Pan M. słucha Bacha

Czy ktoś pamięta Magamenela? Ten mroczny typ to personifikacja naszej cywilizacji, właściwie cywilizacji zachodniej. Pisałem o nim w grudniu ubiegłego roku:

Witałem kryzys z pewną nadzieją. Nie, nie pragnąłem, żeby wszystko się zawaliło, ale liczyłem na refleksję, na zatrzymanie szalonego pędu konsumeryzmu, na przeciwstawienie się wszechwładzy korporacji. Czuło się, że neoliberalny sen wariata nie może dłużej trwać, że ustawiczny imperatyw wzrostu jest bez sensu.

Minął rok. Megamenel podniósł się. Poobijany, z nieświeżym jeszcze oddechem chwiejnie stawia pierwsze kroki. W którą pójdzie stronę?

Nie mam dla niego już tyle czułości, co przed rokiem. Wcale nie jestem pewien, czy wszystko przemyślał, to znaczy czy przemyśleliśmy wszyscy (mam wrażenie, że szczególnie w Polsce mało kto).

Oczywiście myliłem się. O te sprawy martwią sie poważniejsze głowy. Trzy tygodnie temu ukazał sie w "Gazecie Wyborczej" wywiad Piotra Burasa z Meinharde Miegelem, znanym niemieckim ekonomistą i analitykiem społecznym. Powiedział w nim rzeczy z jednej strony wstrząsające, lecz z drugiej krzepiące. Jego główne teza mówi, że kryzys ma charakter permanentny, że po chwilowym wzroście nastąpi ostateczne załamanie, które doprowadzi do przewartościowania prawd ekonomii i polityki społecznej. Oto ważniejsze myśli:

Nieodwracalnie zużyliśmy wielkie ilości ropy, gazu, węgla, zniszczyliśmy środowisko. I nie zapłaciliśmy za to rachunku. To, co było, wzięliśmy za darmo albo po wziętej z sufitu, śmiesznie niskiej cenie. W dodatku budując dobrobyt, zaciągaliśmy jeszcze długi.

Niezależnie od tego, czy wzrost gospodarczy nam się podoba, czy nie, to w krajach zachodniej półkuli jego czas minął.

Jeśli dla kogoś źródłem zadowolenia jest powiększanie materialnego bogactwa, to powinien jak najszybciej zastanowić się, co robić, by nie stać się z tego powodu nieszczęśliwym.

Zamiast coraz więcej wytwarzać, będzie coraz więcej naprawiać. Będzie to "społeczeństwo reperowaczy". Coraz częściej zepsuty budzik czy pralka nie będą lądować w śmieciach, lecz zostaną naprawione. Bo produkcja wymaga ponoszenia ogromnych kosztów, które odpadają przy okazji naprawy.

Nasz stosunek do dóbr materialnych, bogactwa i przepychu musi się zmienić. Może dojdziemy do momentu, kiedy gospodarz będzie prosił swoich gości, by kilkulitrowych krążowników szos nie parkowali pod jego domem, bo rażą jego poczucie dobrego smaku?

Dobrobyt coraz częściej będziemy musieli mierzyć w kategoriach niematerialnych. Nauka języków obcych, umiejętność gry na pianinie, rozumienie sztuki czy szacunek u innych ludzi - to formy dobrobytu, którymi musimy nauczyć się cieszyć.

Jak ożywczy wiosenny deszcz spadły na mnie ostatnie słowa. Po raz pierwszy żałuję, że nie mam przed sobą bardzo wielu lat życia. Teraz już chciałbym zobaczyć przyszłość i szlachetny upadek pana Megamenela.

Tego dnia ubierze swoją starą ulubioną marynarkę (właśnie wymienił w niej podszewkę), weźmie pod rękę swoją damę i pieszo udadzą się na koncert. Powiedzmy, że będzie to Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha, powiedzmy Pasja według św. Mateusza.  I od stu lat po raz pierwszy zapłacze, kiedy usłyszy początek arii "Können Tränen meiner Wangen".

Jeśli łzy na moich policzkach
Nic nie mogą
To weź moje serce
I pozwól by dla strumieni
Twej Krwi z ran szlachetnych
Stało się kielichem